Kiedy jest możliwe odzyskanie należności od dłużnika przez komornika sądowego?
W pierwszej kolejności wierzyciel musi dysponować tytułem, który umożliwiłby podjęcie przez komornika czynności egzekucyjnych. W tym celu należy nadać klauzulę wykonalności na orzeczenie. W przypadku, gdy jesteśmy spadkobiercą wierzyciela, który już wcześniej uzyskał wyrok prawomocny, wystarczającym jest nadanie klauzuli wykonalności na nasze dane jako spadkobiercy wierzyciela.
Co to jest tytuł egzekucyjny?
Tytułami egzekucyjnymi są:
- orzeczenie sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak również ugoda zawarta przed sądem;
- orzeczenie referendarza sądowego prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu,
- inne orzeczenia, ugody i akty, które z mocy ustawy podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej;
- akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej lub wydania rzeczy oznaczonych co do gatunku, ilościowo w akcie określonych, albo też wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej, gdy w akcie wskazano termin wykonania obowiązku lub zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie;
- akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej do wysokości w akcie wprost określonej albo oznaczonej za pomocą klauzuli waloryzacyjnej, gdy w akcie wskazano zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie obowiązku, jak również termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności;
- akt notarialny, w którym niebędąca dłużnikiem osobistym osoba, której rzecz, wierzytelność lub prawo obciążone jest hipoteką lub zastawem, poddała się egzekucji z obciążonego przedmiotu w celu zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej zabezpieczonemu wierzycielowi.
W większości wypadków tytułom egzekucyjnym Sąd nadaje klauzulę wykonalności i taki dokument umożliwia komornikowi wyegzekwowanie należności.
Kiedy sąd wydaje nakaz zapłaty?
Nakazy zapłaty to orzeczenie umożliwiające odzyskanie należności.
Jedną z funkcji prawa jest zabezpieczanie interesów uczestników obrotu prawnego. Podstawowe znaczenie ma w tym kontekście pewność każdego z uczestników, że otrzyma przysługujące mu należności. Niekiedy jest to wręcz kluczowe dla zachowania przez daną osobę płynności finansowej i możliwości normalnego funkcjonowania.
Stąd też w prawie istnieją sposoby na wyegzekwowanie należności od dłużnika bez konieczności wdawania się w długie i żmudne postępowanie sądowe. Jest to postępowanie nakazowe i postępowanie upominawcze.
Wbrew swojej nazwie, ich istota polega na tym, że nie dochodzi do rozprawy przed sądem. Odbywają się one bowiem bez pozwanego, czyli w tym przypadku – dłużnika. Dlatego są one dużo prostsze i szybsze niż seria rozpraw, na których obie strony przedstawiają swoje racje.
Nakaz zapłaty może zostać wydany jedynie przy należnościach pieniężnych oraz dotyczących świadczenia innych rzeczy zamiennych. W postępowaniu nakazowym podstawą do wydania nakazu zapłaty jest przedstawienie konkretnych dokumentów, które znacznie uprawdopodobniają zasadność roszczeń. W postępowaniu upominawczym wydanie nakazu opiera się jedynie na twierdzeniach osoby domagającej się zapłaty i przygotowanej przez niego dokumentacji, bez weryfikacji ich prawdziwości.
Kiedy można uzyskać nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym?
Nakaz zapłaty jest wydawany w postępowaniu nakazowym na podstawie dokumentów, które dowodzą prawdziwości twierdzeń osoby ubiegającej się o wyegzekwowanie od dłużnika swoich należności.
Są to następujące dokumenty:
- dokument urzędowy,
- rachunek, który został zaakceptowany przez dłużnika,
- wezwanie dłużnika do zapłaty wraz z oświadczeniem dłużnika, który na piśmie uznaje dług,
- weksel lub czek, którego prawdziwość i treść nie nasuwają wątpliwości.
Ponadto nakaz zapłaty może zostać wystawiony również w przypadku należności z transakcji handlowych, które zostały wskazane w ustawie o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.
Postępowanie nakazowe przeprowadzane jest na wniosek osoby, która ubiega się o wyegzekwowanie od dłużnika swoich należności. Domyślnym rozwiązaniem jest postępowanie upominawcze.
W przypadku tego postępowania uproszczenie procedury wynika z istoty dokumentów, które mogą prowadzić do wydania nakazu zapłaty. Są one na tyle wiarygodne, że nie ma potrzeby przesłuchiwać dłużnika. Za każdym razem dokumenty te są jednak badane pod kątem ich prawdziwości i zasadności.
Gdyby jednak okazało się, że nakaz zapłaty został wydany niesłusznie, dłużnik ma prawo dochodzić swoich praw przed sądem. Wniesienie zarzutów do nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym nie powoduje co prawda utraty mocy nakazu zapłaty, ale jego skutkiem jest przeprowadzenie postępowania przed sądem z udziałem dłużnika, na którym analizowane są ponownie dokumenty będące podstawą wydania nakazu oraz okoliczności faktyczne i dowody, które zostały przedstawione w zarzutach.
Warto pamiętać, że wpis od pozwu (opłata sądowa) w postępowania nakazowym jest znacznie niższy niż inne wpisy w sprawach o tej samej wartości przedmiotu sporu, stąd popularność tego postępowania. Co więcej, jeżeli pozwany (dłużnik) na akceptuje nakazu zapłaty, to musi złożyć zarzuty do nakazu zapłaty, co wiąże się z tym, że dłużnik jednocześnie opłaca opłatę sądową od tychże zarzutów. W przypadku wniesienia zarzutów, sąd wyznacza rozprawę i proceduje rozpatrując wszystkie wnioski dowodowe.
Kiedy można uzyskać nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym
Jak zostało wspomniane, ten rodzaj postępowania jest domyślnym, uproszczonym sposobem egzekwowania należności od dłużnika. Może ono skutkować wydaniem nakazu zapłaty w każdej sytuacji, w której nie zachodzi jedna z 3 przyczyn wyłączających taką możliwość.
Nie można wydać nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, jeżeli:
- roszczenie jest oczywiście bezzasadne,
- twierdzenia co do faktów budzą wątpliwość,
- zaspokojenie roszczenia zależy od świadczenia wzajemnego.
Twierdzenie jest oczywiście bezzasadne, gdy dla każdej osoby posiadającej wykształcenie prawnicze jest jasne, bez konieczność jakichkolwiek głębszych analiz, że roszczenie nie może być uznane za zasadne.
Druga przesłanka stosowana jest wtedy, gdy roszczenie co prawda nie jest oczywiście bezzasadne, ale treść pozwu sprawia, że sąd ma wątpliwości co do zasadności danego roszczenia (np. z uwagi na jego nielogiczność, wewnętrzną sprzeczność, czy niekompletność) i decyduje o potrzebie jego głębszej analizy w ramach postępowania przed sądem, z udziałem stron. W przesłance tej nie chodzi o przeprowadzenie drobiazgowego postępowania dowodowego, a o kontrolę tego, czy dany pozew nie wymaga dokładniejszej analizy.
Trzecia przesłanka dotyczy świadczeń wzajemnych. Zasadniczo powinny one być spełnione w tym samym czasie. Nie ma obowiązku spełnienia tego świadczenia, dopóki nie spełni go również druga strona. W takiej sytuacji sąd nie może wystawić nakazu zapłaty. Jeżeli jednak jedna ze stron spełniła już swoje świadczenie, a druga zwleka ze robieniem tego, sąd może wystawić nakaz zapłaty. Zaspokojenie roszczenia nie zależy już wtedy od świadczenia wzajemnego.
W przypadku postępowania upominawczego, głównym celem jest przyspieszenie postępowania i nie wdawanie się w długi, żmudny proces. Twierdzenia przedstawione przez osobę, która stara się wyegzekwować swoje należności nie są więc dokładnie weryfikowane. Jest to szansa dla obu stron na załatwienie sprawy w możliwie szybkim terminie.
Jeżeli jednak twierdzenia, na podstawie których nakaz został wydany, są nieprawdziwe, dłużnik (lub rzekomy dłużnik) może się łatwo dochodzić swoich praw przed sądem, wnosząc sprzeciw. Ponieważ nakaz zapłaty wydany w tym postępowaniu jest oparty na mniej stabilnych przesłankach, sprzeciw osoby, wobec której został wystawiony, sprawia, że nakaz zapłaty traci moc i sąd orzeka, czy powództwo oddala, czy uwzględnia.
Jak wyegzekwować należność przez komornika?
W sytuacji, gdy dysponujemy tytułem wykonawczym, należy złożyć do komornika wniosek o wszczęcie egzekucji.
We wniosku wskazuje się, podjęcia jakich czynności egzekucyjnych wierzyciel oczekuje. Czy tylko egzekucji z ruchomości, z nieruchomości, a może z wynagrodzenia za pracę. Ustawodawca przewidział szereg możliwych czynności egzekucyjnych.
By egzekucja była skuteczna należy podać komornikowi majątek dłużnika. W sytuacji, gdy taki majątek nie jest znany, można szerzej opisać czynności egzekucyjne, a także zlecić komornikowi poszukiwanie majątku dłużnika.
Niestety w przypadku złożenia wniosku do komornika, wierzyciel ponosi zaliczki na opłaty komornicze. Tylko w razie egzekwowania należności, opłaty zostaną zwrócone wierzycielowi.
Jeżeli potrzebujesz pomocy w wyegzekwowaniu należności od dłużnika, skontaktuj się z nami – odpowiemy na Twoje pytania i przeprowadzimy Ciebie przez cały proces.
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady prawnej.